پورتال خبري كاشان : يکي ازپروژه‌هاي تحقيقاتي که حسين خراساني‌زاده با همکاري شرکت آبفاي کاشان به سرانجام رسانيده است وضعت فعلي و پيش‌بيني آينده شرايط سفره آب زيرزميني دشت کاشان براساس به وضعيت برداشت فعلي است .

خراساني زاده عضو هيئت علمي دانشگاه کاشان و عضو کميته تحقيقات شرکت آبفاي کاشان و فارغ التحصيل دانشگاه استرالياست.

بارندگي هاي ناچيز سال جاري  تنها بهانه اي بود تا با وي به گفت و گو بنشينيم.

 

•               توسعه علم و تکنولوژي و شيوه‌هاي مديريتي مبتني بر انجام تحقيق است. زمينه هاي اوليه ساخت هر ابزار يا هر دستگاهي ريشه در کارهاي پژوهشي دارد. پژوهش‌ها به دسته‌هاي مختلف تقسيم مي‌شوند: پژوهش‌هاي بنيادي، در اين پژوهش‌هاي شايد ده‌ها سال کار انجام شود ولي در آخر ثمره آن هنوز تبديل به تکنولوژي نشود. ولي هميشه اين گونه نيست. به عنوان مثال صنعت فيبرنوري در زمينه مخابرات و اطلاع رساني، مرهون و نتيجه ده‌ها سال پژوهش است.

دسته‌اي ديگر از پژوهش‌ها، کاربردي است. در رابطه با شرکت‌هاي دولتي وغيردولتي مثل شرکت آب و فاضلاب به طور مشخص بايد پژوهش‌ها از نوع دوم يعني پژوهش‌هاي کاربردي و تقاضا محور باشند. با توجه به وظايف شرکت‌هاي آب و فاضلاب مي‌تواند در زمينه‌هاي تامين آب و کيفيت و مواردي مانند تغذيه شبکه با فشار صورت گيرد. به نظر من انجام پژوهش‌هاي کاربردي براي شرکت تخصصي مثل شرکت آب و فاضلاب يک ضرورت است.

تا آنجايي که من اطلاع دارم تلاش‌هاي خوبي تاکنون صورت گرفته است ولي جاي کار بسيار زيادي وجود دارد. هم در زمينه‌هايي که عرض شد و همچنين در زمينه کاهش مصرف انرژي پمپ چاهها و مسائل مربوط به شيمي آب‌، فيزيک آب وخواص آب. اينها زمينه‌هايي است که مي‌توان در ارتباط با آن پژوهش انجام شود.

 

•               شرکت آبفاي کاشان در مقايسه با ديگر شرکت‌هاي آبفاي کشور تنها شرکتي است که به صورت مستقل و استاني در محدوده‌ي شهرستان کاشان و شهرهاي تابعه آن و شهرستان آران و بيدگل و توابع آن درحال فعاليت است. با توجه به اين که عضو کميته تحقيقاتي شرکت آبفا نيز هستم تا اندازه‌اي با کم و کيف کار آشنايي دارم. با توجه به امکانات و توانايي‌هايي که اين شرکت داشته، در مجموع کارهاي خوبي انجام گرفته است. همکاري خوبي بين شرکت آبفا و نهادهاي علمي شهرستان و افراد دانشگاهي و متخصص وجود دارد. کارهاي خوبي انجام شده است ولي ضعف‌هايي هم وجود دارد، که البته دوسويه است.

بايد کارشناسان شرکت آبفا بيش از پيش نيازهاي کاربردي پژوهشي را به خوبي تدوين کنند. نگاه کارشناسي و مديريتي و همچنين منابع مالي دو موضوع مهمي هشتند که در به انجام رسيدن کارهاي پژوهشي نقش مهمي دارند.

خوشبختانه در سطح مديران ارشد نگاه خيلي خوبي به پژوهش وجود داشته ولي ترديد دارم که در سطح مديران مياني هم چنين نگرشي باشد. به نظر مي‌رسد علت اين امر؛ انتظار نتايج مالي کلان و زودرس از کارهاي پژوهشي وجود دارد که سرمايه‌گذاري اندکي براي آن صورت گرفته است. 

-              همينطور است. فعاليت‌هاي دانشگاهي بيش از اندازه آموزش محور است و شايد فعاليت‌هاي مربوط به پژوهش‌هاي کاربردي کمتر باشند. البته شرکت‌هاي تخصصي مختلف نيز نتوانسته‌اند نيازهاي پژوهشي-کاربردي خود را به خوبي تعريف و به دانشگاه ارائه کنند.

از زاويه ديگري هم بايد نگاه کرد. خيلي وقت‌ها پژوهش براي شناخت مشکلات انجام مي‌شود. براي اين که عملکرد يک مجموعه بهينه شود و رويه‌ها تغيير کند و يا در مکانيزم‌ها تغيير ايجاد شود و اين امر يک پروسه هزينه‌بر و طولاني مدت و ضروري است. با اين وجود تصورم اين است که شرکت آب و فاضلاب کاشان به نسبت در مجموع خوب عمل کرده است و البته ضعف‌هايي هم داشته است. يکي از اين ضعف‌ها همان است که اشاره شد و متأسفانه ارتباط افراد متخصص و محقق با شرکت‌هاي تخصصي مثل شرکت آبفا به آن قوت لازم نيست که البته دلايل اين مسئله چنانچه گفته شد دو طرفه است. 

-              به طور مشخص دو پروژه با تصويب شرکت آبفا انجام داده‌ام که اولي راجع به بررسي وضعيت سفره آب زير زميني دشت کاشان بود. البته اين سفره بهره‌برداران مختلفي دارد. در اين تحقيق وضعيت سفره از 50 سال پيش تا سال 84 مورد بررسي قرار گرفت و تغييرات کمي وکيفي آن مطالعه شد. در اين خصوص آمارهاي قديم از نظر تراز سطح آب و کيفيت آب سفره در مناطق مختف آن مطالعه شد و ميزان جديد برداشت براي مصارف مختلف از جمله کشاورزي از دو روش متفاوت استخراج شد و بالاخره وضع فعلي سفره از نظر کمي و کيفي شناسايي شد. ضمن مقايسه با وضعيت گذشته عوامل اين تغييرات کمي وکيفي و اثر آن در وضعيت فعلي سفره شناسايي شد. نتيجه‌گيري علمي به دست آمده درباره سفره آب زير زميني کاشان مثبت نيست و نشان از اين دارد که سفره آبي دشت کاشان که شايد در بيش از ميليون‌ها سال شکل گرفته است در مدتي حدود 50-40 سال تا حد زيادي تخريب شده است.

 

-              در رابطه با مصرف کولرهاي آبي در فصل تابستان در منطقه است. همانطور که مي‌دانيد کولر آبي به طور عمده به عنوان يک وسيله خنک کننده مورد استفاده قرار مي‌گيرد و بدون اغراق عرض کنم که از قريب به 70-60 هزار کولر آبي در منطقه شهرستان کاشان و آران وبيدگل که هردو در دشت کاشان واقع هستند؛ در تابستان‌ها استفاده مي‌شود. کولرها متاسفانه مصرف آبي زيادي دارند که با توجه به محدود بودن منابع آبي منطقه باعث مشکلاتي در فصل تابستان مي‌شود.

در اين تحقيق براي اولين بار مصرف کولرها در يک دوره 24 ساعته اندازه گرفته شد. همچنين اقداماتي که مي‌تواند مصرف را کاهش دهد بررسي شد و وضعيت مصرف و کيفيت عملکرد و کارايي کولرهاي آبي از نظر شرايط نصب و قرار گرفتن کولر در محيط سايه، در اتاقک مخصوص، عايق بندي کانالهاي و ... بررسي شد و در نهايت روش‌هايي نيز پيشنهاد شد.

 

-              قدم اول در صنعت، شناسايي و طرح مشکلات است. يعني بايد براي اصلاح رويه‌ها و بهبود ماشين‌آلات تقاضا وجود داشته باشد که اين به دو دليل به خوبي انجام نمي‌شود: نخست آن که متأسفانه مديريت علمي لازم در صنايع وجود ندارد و دوم نامشخص بودن اوضاع اقتصادي وعدم تعادلي که وجود دارد، هرگونه اصلاح رويه‌اي را به حاشيه مي‌برد.

در شرکتهاي دولتي مشکلات روزمره اينقدر زياد است که مانع از آن مي‌شود که بتوان نگاه دراز مدت تعريف کرد. يکي از مشکل پژوهش همين نگاه‌هاي کوتاه مدت است. نگاه دراز مدت نياز به يک سري مسائل پايه‌اي دارد که بعضي از آنها را عرض کردم. تعادل اقتصادي مولفة مهمي در اين خصوص است. از طرف محققان و پژوهشگران نيز براي انجام پژوهش‌هاي کاربردي بايد تمايل وجود داشته باشد.

 

من خيلي با مجموعه مديران شهري آشنايي ندارم و نمي‌توانم اظهارنظري بکنم ولي در رابطه با مديران شرکت آبفا که 12-10 سالي است با آنها ارتباط داشته‌ام، نگاه مثبتي وجود داشته است يعني پژوهش به خصوص پژوهش‌هاي کاربردي جزء درخواست‌هاي آنها از مجموعه‌هاي علمي و دانشگاهي بوده است.

 

-              شايد بخشي به خاطر اين است که بومي اين منطقه هستم و بعضي مسائل را به طور ملموس احساس مي‌کنم. مثلاً من به عنوان شهروند در بحث آب و منابع آبي و سفره آب زيرزميني و آينده‌ اين منطقه دغدغه دارم و با توجه به مطالعه و کارهاي تحقيقي که کرده‌ام تا حدودي خودم را صاحب نظر مي‌دانم.

بخشي به خاطر شناخت و آگاهي است که کسب کرده‌ام و من را به اين مسير هدايت کرده است و بخشي ديگر به خاطر وظيفه‌ايست که به عنوان يک فرد دانشگاهي در انجام پژوهش به عهده دارم. پژوهش جزء وظايف ذاتي يک دانشگاهي است. چرا در زمينه مسائل کاربردي که منافع خود و همشهريانم درآن است پژوهش نکنم؟

 

-              مسائل مشکلات و ابتلائات بسياري در حوزه آبي منطقه کاشان يعني کاشان بزرگ و قديم که کل اين منطقه را تشکيل مي‌دهد يعني حوزه فعلي شهرستان‌هاي کاشان و آران وبيدگل و بخش هايي از نطنز وجود دارد.

بخشي از آن باتوجه به شرايطي است که داريم از جمله کوير مرکزي که در کنار اين شهرستان‌ها قرار گرفته و بحث کمبود بارش که بسيار کمتر از متوسط کشوري و بدليل خشکسالي‌هاي ممتد است. بخشي از آن هم ناشي از برداشت بي رويه از سفره آب زير زميني است.

از اين رو اگر حفظ و توسعه کاشان مدنظرمان باشد بايد به نيازهاي آبي از منابع مطمئن آبي و حفظ سفره زير زميني توجه کنيم. اينها منوط به انجام کار پژوهشي است که متولي و نهادي مي‌خواهد که آن را مديريت کند. خوشبختانه کارهاي اوليه نرم افزاري ايجاد اين پژوهشکده با همکاري دانشگاه کاشان انجام شده است و اميدوارم به خوبي شکل گرفته و در آينده نزديک منشاء خدمات علمي موثري باشد.